برگرفته از سخنان ارزشمند استاد مهدی عدالتیان
در آخرین بخش از بحث تواضع به آثار و پیآمدهای مثبت این صفت ارزشمند و راههای رسیدن به آن میپردازیم:
آثار تواضع:
1) محبوبیت
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: « ثَمَرَةُ التَّواضُعِ المَحَبَّةُ »[1]؛
«دوستى، ميوه فروتنى است»
2) کامل شدن عقل
امام صادق علیه السلام فرمودند: « كَمالُ العَقلِ في ثَلاثَةٍ:التَّواضُعِ لِلّهِ، و حُسنِ اليَقينِ،وَ الصَّمتِ إلاّ مِن خَيرٍ»[2]؛
«كمال خرد، به سه چيز است: فروتنى براى خدا، يقين نيكو و خاموشى گزيدن جز در خوبى»
3) زیاد شدن نعمت
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: « بِالتَّواضُعِ تَتِمُّ النِّعمَةُ»[3]؛
«با فروتنى، نعمت كامل مىشود.»
4) قبولی عبادت
امام صادق علیه السلام فرمودند: «التَّواضُعُ اَصْلُ کُلِّ خَیْرٍ نَفیسٍ وَ مَرْتَبَةٍ رَفیعَةٍ… وَ لَیْسَ لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ عِبادَةٌ یَقْبَلُها وَ یَرْضاها اِلاّ وَ بابُهَا التَّواضُعُ»[4]؛
« تواضع ریشه هر کار نیک و با ارزش و مقام والایی است… و هیچ عبادتی برای خدا مورد قبول نخواهد بود، مگر اینکه درِ آن تواضع است.»
5) بدست آوردن حکمت
امام کاظم علیه السلام فرمودند: «إنّ الزَّرعَ يَنبُتُ في السَّهلِ و لا يَنبُتُ في الصَّفافكذلكَ الحِكمَةُ تَعمُرُفي قَلبِ المُتَواضِعِ ، و لا تَعمُرُ في قَلبِ المُتَكبِّرِ الجَبّارِ ؛ لأنّ اللّهَ جَعلَ التَّواضُعَ آلَةَ العَقلِ ، و جَعَلَ التَّكبُّرَمِن آلَةِ الجَهلِ»[5]؛
«همانا زراعت در دشت مىرويد و روى تخته سنگ برآمده نمىرويد، حكمت نيز چنين است، در دل شخص فروتن آباد مىشود و در دل انسان متكبّر و گردن فراز آباد نمىشود؛ زيرا خداوند فروتنى را ابزار خرد قرار داده است و تكبّر را ابزار نابخردى.»
راههای رسیدن به تواضع
1- تفکر در آثار تواضع و تکبر
2- تمرین عملی در انجام نشانههای تواضع (تمرینهای کوتاه مدت)
3- همنشینی با متواضعان
4- پرهیز از رفتار و گفتار متکبرانه
5- دعا و توسل
غرر الحكم : 4613
بحار الأنوار : ج 1 ص 131 ح 25
نهج البلاغة : الحكمة 224
بحارالانوار، ج 72، ص 121، ح 12
بحار الأنوار : 1/312/78