« به نام آنکه به انسان آموخت »
علم و دانش از مهمترین سرمایه های بشر و از دیرباز مورد توجه انسان بوده است.
اسلام به کسب علم اهمیت فوق العاده ای داده و آیات قرآن و فرمایشات معصومین علیهم السلام همواره انسان ها را به کسب علم و تجلیل از عالم تشویق نموده اند.
خداوند متعال در آیه ۱۱ سوره مجادله، صاحبان علم را برترین افراد جامعه می شمارد.
خداوند علم، عالم و دانشجو را دوست دارد. علم ، رسیدگی و تقویت بعد روحی انسان است .
اصل حقیقت انسان، روح است و جسم، مرکبی برای روح می باشد.
یکی از اسامی روح ، نفس است یعنی آن بُعد ارزشمند وجود انسان .
امیرالمؤمنان علیه السلام مي فرمايند : «من تعجب می کنم از کسی که به جسمش اهمیت می دهد ولی از روحش غافل می باشد. »
یکی از نشانه های اهمیت علم این است که اگر به كسي كه عالم نيست، عالم بگويند، خیلی ذوق می کند چون علم، به طور فطری، ارزشمند است .
چرا خدا به علم بها داده است؟ چون علم نور است و هرچه نوربیشتر باشد، حرکت کردن در مسیر بیشتر می شود. علم خیلی گسترده و علوم فراوانند. تمام علوم ارزشمند و مفیدند ولی علم هر چه مفید تر باشد، ارزشمندتر است. همه علوم به منزله جسم هستند ولی یک علمی به منزله روح است. فرق جسم و روح این است که روح به تمامِ جسم، حرکت و ارزش می دهد. اگر آن علم باشد، تمام علوم احیا می شود.
قال موسی بن جعفر علیه السلام: «وجدتُ عِلمَ الناسِ فی اربع». اولُها: ان تعرفَ رَبَّک، والثانیه: ان تعرف ما صنعَ بک، والثالثه: ان تعرف مااراد منک، والرابعه: ان تعرف ما یخرجک من دینک[۱]
امام کاظم علیه السلام فرموده است علم مردم را در چهار چیز یافته ام:
اول: خداشناسی. دوم: خودشناسی.
سوم: وظیفه شناسی. چهارم: آفت شناسی.
چرا می خواهیم درس بخوانیم؟ چون هرچه داریم از خداست، می خواهیم کاری در مقابل نعمت ها انجام دهیم.
برای این کار فهرستی از نیازمندی های مردم تهیه می کنیم و به ترتیب اولویت و با دو ملاک ۱- استعداد و ۲- علاقه ابتدا علمی را که می خواهیم انتخاب می کنیم. از این طریق علمی را پیدا می کنیم که در آن بتوانیم خدمت به جامعه داشته باشیم. یک جامعه اسلامی در همه قسمت ها عالیترین رشته ها را می خواهد.
از کجا بدانیم علم و تحصیل، مورد رضایت خدا هست یا نه؟
موسی بن جعفر علیه السلام فرمودند : علم و دانش، انسان را از ۵ نقطه به ۵ نقطه می رساند:
۱- توسط آن علم، شک تبدیل به یقین شود. (مثل اینکه اثبات شود در گردو ، فسفر زیاد است(
۲-علمی که از ریاکاری انسان را به اخلاص برساند و هدفش خدا باشد.
۳- از دشمنی به دوستی منتقل شود.
۴- خیر خواه مردم باشد
۵- از حرص به دنيا به سوي بي رغبتي به دنيا پیش برود. از مظاهر دنيا فاصله گرفته، هدفش خدمت بوده و اسير دنيا نباشد.
حوزه شهید بهشتی دانشگاه فردوسی- استاد عدالتیان
مسندالامام الکاظم(ع) ج ۱، ص ۲۴۸ [۱]
