برگرفته از سخنان ارزشمند استاد مهدی عدالتیان
در نوبت گذشته به مصادیق مهروزری در خانواده پرداختیم و در ادامه بحث مهرورزی و محبت در خانواده، نکاتی از فرمایشات اهل البیت (صلوات الله علیهم اجمعین) مطرح میشود که نشان میدهد چقدر محبت در خانواده اثر دارد و چه سرمایه بزرگی در زندگی است!
پیامبر عزیزمان در روایتی میفرمایند: « إنَّ خَيرَ نِسائِكُمُ الوَلودُ الوَدودُ »[1]
«بهترين زنان شما، زنان زايا و مهرباناند.»
«الوَلود» از «وَلَد» یعنی زنی که فرزند زیاد بیاورد و فرزندان خوب تربیت کند.
اینکه خانوادهها، فرزندان زیاد داشته باشند و بتوانند هرچه بیشتر دخترها و پسرهای خوب تحویل جامعه دهند، یک ارزش است چون وقتی پدر و مادر از دنیا میروند، بهترین دستاوردِ تجارتخانهی دنیا، نسل خوب است چرا که کارهای خیر آنها، پرونده پدر و مادر را باز میگذارد و آنها هرچه کار خوب کنند، به حساب پدر و مادر نوشته خواهد شد! البته گاهی موانعی مثل بیماری و مشکلاتی است که این امکان وجود ندارد، اما برای فرد سالمی که بتواند و امکانات و زمینه داشته باشد، هر چه فرزند بیشتر داشته باشد، سرمایه بزرگتری دارد و خدمت بزرگی به جامعه نموده زیرا که افراد خوب، سرمایههای جامعهاند.
«الوَدود» از دوستی و محبت میآید یعنی کسی که خیلی بامحبت باشد و به همسر و فرزندانش محبت میکند. چنین زنی به فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از زنان خوب است و بلکه بهترین زنان، چنین هستند.
حضرت در جمله دوم میفرمایند: « إذا نَظَرَ العَبدُ إلى وَجهِ زَوجِهِ ونَظَرَت إلَيهِ ، نَظَرَ اللّهُ إلَيهِما نَظَرَ رَحمَةٍ ،فَإِذا أخَذَ بِكَفِّها وأخَذَت بِكَفِّهِ ، تَساقَطَت ذُنوبُهُما مِن خِلالِ أصابِعِهِما»[2]
« پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: هرگاه بنده، به چهره همسرش و همسرش به چهره او بنگرد،خداوند به آن دو، با نگاه مهرآميز مىنگرد ، و هرگاه دست يكديگر را بگيرند، گناهان آن دو، از لاى انگشتانشان فرو مىريزد.»
چقدر محبت در خانواده، سرمایه بزرگی است! و چقدر مهم است که زن و شوهر، پدر و مادر و فرزندان با هم خوب و صمیمی بوده و با اخلاق باشند. صحبت کردن و الفاظی که بکار می برند،
بامحبت باشد.
حضرت می فرمایند حتی نگاه با محبت باشد. هنگامی که مردی به همسر خود نگاه میکند یا خانمی به همسر خود نگاه محبت آمیز میکند، خداوند به آنان نگاه رحمت و نظر رحمت مینماید!
در ادامه میفرمایند: «وقتی زن و شوهری با محبت دست هم را بگیرند، از لابه لای انگشتانشان، گناهانشان میریزد»
و این کنایه از این است که اگر با محبت به هم دست دهند و به هم اظهار محبت کنند، همین سبب بخشوده شدن گناهانشان میگردد.
حال اگر به جای نگاه با محبت و گرفتن دست یکدیگر، تا با هم روبرو میشوند، شروع به سخنان ناروا، دعوا و ناراحتی و پرخاش کنند، مثلاً اگر آقا فلان چیز را که خانم سفارش کرده نخریده باشد، اخم و ناراحتی پیش بیاید یا آقا همینکه دید غذا آماده نیست، داد و فریاد کند، عکس مسأله خواهد شد. چون پیامبر دوست دارند با محبت به هم، گناهان آنها ریخته و رحمت الهی شامل زندگیها شود اما گاهی در خانوادهای به جای محبت؛ بد زبانی، نیش و کنایه، توهین و … است و انسان بدین صورت زندگی را به کام خود و دیگران تلخ میکند!
خیلی اوقات این ناراحتیها به خاطر امکانات و وسایل زندگی است. غافل از اینکه ما این امکانات را برای راحتی خود میخواهیم در حالیکه همینها سبب ناراحتی ما شده نه راحتی!
مثلاً یخچال را برای رفاه بیشتر و آسایش میخواستیم، حال که خرید آن مقدور نشده و با هم دعوا میکنیم در حالیکه همان مقدار هم که با هم خوب بودیم را از دست داده و با هم بدتر میشویم! البته باید امکانات در خدمت ما باشد ولی با ناراحت کردن یکدیگر، انگار ما در خدمت امکانات هستیم. در حالیکه همه امکانات برای راحتی زن و شوهر و فرزندان است، نباید به خاطر آنها با هم دعوا کرد و ناراحتی ایجاد شود!
و پیامبر عزیزمان (صلی الله علیه و آله) به این مسأله مهرورزی بسیار بها میدادند. و چه بسیار خداوند مهربان جایزه تعیین فرمود، برای اینکه ما با هم خوب و مهربان و کمک هم باشیم و احوال هم را پرسیده و سخن درد و دل یکدیگر را بشنویم!
اهمیت خوش اخلاقی و محبت و مهرورزی تا آنجاست که پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمودهاند: «يُؤتى بِالرَّجُلِ مِن اُمَّتي يَومَ القِيامَةِ وما لَهُ مِن حَسَنَةٍ تُرجى لَهُ الجَنَّةُ ، فَيَقولُ الرَّبُّ تَعالى : أدخِلوهُالجَنَّةَ ، فَإِنَّهُ كانَ يَرحَمُ عِيالَهُ »[3]
« در روز رستاخيز، مردى از امّت مرا مىآورند، در حالىكه هيچ كار نيكى كه به سبب آن، برايش اميدبهشت برود، ندارد؛ امّا خداوند متعال مىفرمايد:او را به بهشت ببريد؛ چرا كه به خانوادهاش مهر مىورزيد.»
مثلاً آن فرد امکاناتی نداشته که بیمارستانی و یا مدرسهای بسازد، گرفتاری کسی را برطرف کند یا قرض الحسنهای به کسی دهد!
آنگاه خدای متعال به مأموران قیامت، دستور میدهد که: « أدخِلوهُ الجَنَّةَ »
«این آقا را به بهشت ببرید» مأموران که در اعمال او دقت میکنند، متعجب میشوند که چرا باید به بهشت برود؟! او که بر فرض نه قرض الحسنه ای داده، نه یتیمی را اطعام کرده، نه ساختمانی برای امور خیریه ساخته و نه …
خداوند میفرماید: « أدخِلوهُ الجَنَّةَ ، فَإِنَّهُ كانَ يَرحَمُ عِيالَهُ: او را به بهشت ببرید چون با اهل و عیالش مهربان بوده و به آنها رحم داشته است.»
همینکه در خانه با محبت، خوبی و مهربانی برخورد میکرده، همین سبب بهشتی شدن او شده است. پس اولین جایی که میتوان کمالات خوب را تمرین کرد، خانه و خانواده است.
همانطور که پیامبر عزیزمان فرموده اند: «خَيرُكُم خَيرُكُم لِأَهلِهِ، وأنا خَيرُكُم لِأَهلي»[4]؛
« بهترينِ شما آن كسى است كه براى خانوادهاش بهتر باشد، و من، بهترين شما براى خانوادهام هستم.»
ما که در بیرون و در بین مردم، ما را به صفات بسیار خوب و اخلاق پسندیده می شناسند، همینها را نیز باید در خانه و با اهل منزل نیز بهتر و بیشتر داشته باشیم.
از آن جمله صفات خوب؛ گذشت، تغافل، تواضع، صبور بودن یا احترام به دیگران است. اینکه سخن کسی را قطع نکرده و اجازه دهیم صحبتش کامل گردد و … باید سعی کرد در خانه هم اینچنین بود. اما مثلاً بعضی از آقایان در بیرون، خیلی متواضعاند و همه به حال آنها غبطه میخورند اما در منزل برعکس عمل میکنند و این نقشه شیطان است که میخواهد کارهای خوب ما را خراب کند.
ادامه دارد…
الكافي : ج 5 ص 324 ح 1
كنز العمّال : ج 16 ص 276 ح 44437
كنز العمّال : ج 16 ص 379 ح 44994
كنز العمّال : ج 16 ص 371 ح 44941
